Ήδη οι πρώτες κριτικές για το νέο δίσκο του Θανάση Παπακωνσταντίνου άρχισαν να γράφονται. Τα τραγούδια του Θανάση, εκτός από το ότι ηχούν κάθε μέρα στο σπίτι ή στο κινητό μου, έχουν σε κάποιο βαθμό διαμορφώσει και εμένα τον ίδιο. Θα ακολουθήσουν λοιπόν πολλές «αγρύπνιες» σε μια προσπάθεια αποκρυπτογράφησης των τραγουδιών. Προκατειλημένος παρ’ όλα αυτά επιθυμώ να δω μια πραγματική μουσική και ποιητική «δοκιμασία» του Θανάση.
Το ξαφνικό ντου του δίσκου «Με στόμα που γελά» έρχεται να μου υπενθυμίσει πως τίποτα σε αυτή τη ζωή δεν είναι τυχαίο. Αυτοί που αρέσκονται στη μουσική του γνώριζαν για τον επερχόμενο δίσκο χωρίς όμως να έχει τεθεί κάποια συγκεκριμένη ημερομηνία κυκλοφορίας. Όταν πια πλησίαζε η ειμαρμένη, έχω την αίσθηση πως ερχόταν και η ώρα να βγάλουμε απ’ τη φορμόλη τον αδρανοποιημένο από τη καθημερινότητα νου μας.Ο Θανάσης επέλεξε να εισβάλλει με αυτό τον τρόπο, γιατί είναι ασυμβίβαστος καλλιτέχνης. Τον ενδιαφέρει να διατηρείται ζωντανό αυτό που τον χαροποιεί, του δίνει ώθηση και συγχρόνως τον περιορίζει με τα δεσμά του, αυτό που ούτε ο ίδιος «δεν μπορεί να περιγράψει σωστά».
Σκοπίμως, μέχρι τώρα δεν ανέφερα τον ερμηνευτή του δίσκου, Σωκράτη Μάλαμα, καθώς θεωρώ πως πρέπει να αφιερώσω τουλάχιστον δύο σελίδες. Μετά τα «Κάτοπτρα» ο Σωκράτης προχωρά σε μια δοκιμασμένη συνεργασία, η οποία μπορεί να αποδειχθεί τόσο δημιουργική και ωφέλιμη που φαίνεται πως είναι νέα, παρθένα. Φαίνεται να μηδενίζει και να θέτει και αυτός νέα δεδομένα στη καριέρα του. Αυτό θα φανεί βέβαια και στις συναυλίες του καλοκαιριού. Ήταν βέβαια και κατά κάποιο τρόπο χρέος των δύο καλλιτεχνών να ξαναβγούν αντάμα στη σκηνή. Το βρίσκω όμως ανώφελο να μιλήσω για την καλλιτεχνική αξία ενός ανθρώπου όπως ο Μάλαμας και κυρίως δεν προθυμοποιούμαι να μπω στη διαδικασία των συγκρίσεων, γι αυτό σταματώ εδώ.
Ακούγοντας το πρώτο κομμάτι που βρήκα, την «καλύβα», έμεινα έκπληκτος. Μ’ αρέσει να αποκαλώ αυτό το τραγούδι «νέα Ανδρομέδα». Βρίσκω μια μουσική πανδαισία οργάνων και χρωμάτων. Λαούτο, κοντραμπάσο, κλαρίνο παντρεύονται άριστα με τη φωνή του Σωκράτη. Το αυτό ισχύει και για τη «λάθος μοιρασιά» και «το ζητιανόξυλο». Στο τελευταίο αναδεικνύεται ο πόνος ενός ανθρώπου, που απεγνωσμένος ψάχνει τη χαρά, εκπεφρασμένος στιχουργικά και ορχηστρικά άψογα. Αυτά τα τραγούδια ξεχώρισαν μέχρι στιγμής για μένα, φτιάχτηκαν στα μέτρα και στα γούστα μου. Είναι όμως και ο «Ρίλκε» του Έσσε, στον οποίο ενυπάρχει ο τίτλος του δίσκου ή και αντίθετα ο «Ρίλκε» υπάρχει μέσα στο «στόμα που γελά». Ένα ποίημα καθορίζει όλο το χαρακτήρα του δίσκου. Είναι ένα τραγούδι που στοχεύει απευθείας στη ποιητική φύση μας. Και όπως και στη θάλασσα, μετά τη φουρτούνα έρχεται η νηνεμία. Ο «Ρίλκε» είναι ακριβώς αυτή η τομή μεταξύ της φουρτούνας και της μπουνάτσας στο δίσκο του Θανάση.
Ένα επίμαχο σημείο του δίσκου νομίζω πως είναι το τραγούδι «Στα πόδια της», το οποίο τραγουδάει ο ίδιος ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου. Πρόκειται για τη μελοποίηση ενός αποσπάσματος του ποιήματος «Καντάτα» του Τάσου Λειβαδίτη. Ακούγοντάς το μου γεννήθηκαν αρκετές απορίες, οι οποίες μάλλον θα μείνουν άλυτες επ’ αόριστον. Πρόκειται για ένα ποίημα εξαιρετικό, κλασικός ερωτικός Λειβαδίτης. Το ποίημα όμως δεν νομίζω πως προσφέρεται για μελοποίηση. Μια ερμηνεία που δίνω εγώ για την επιλογή του εν λόγω ποιήματος βασίζεται σε παλαιότερη δήλωση του Παπακωνσταντίνου, στην οποία αναφέρει πως θέλει να προβληματίσει τους ακροατές του. Υπό αυτό το πρίσμα σίγουρα το κατάφερε. Το ίδιο το ποίημα είναι που θέτει τους προβληματισμούς στον αναγνώστη και όχι η μελοποίηση του από τον Θανάση. Ούτως ή άλλως, δεν πρέπει το τραγούδι αυτό να αρέσει σε όλους και αυτό το λέω με κάθε συναίσθηση.
Τελικά, αυτό που μένει από τον δίσκο είναι πως ο Θανάσης δια μέσου του Σωκράτη έκανε ένα δυναμικό comeback, δυναμικότερο ίσως απ’ ότι πολλοί περίμεναν. Ο Θανάσης δεν έμεινε στάσιμος, δεν επαναπαύτηκε στις περγαμηνές του και κυρίως δεν στέρεψε καλλιτεχνικά. Πάντα έχει κάτι καινούριο να δώσει, ένα προϊόν πλήρες που προκύπτει από τη μετουσίωση των ερεθισμάτων του. Ό,τι και αν πω εγώ δεν έχει μεγάλη σημασία. Σας προτρέπω όμως όλους να ακούσετε τον δίσκο!
