Σαν σήμερα, 25 Φεβρουαρίου του 1969 γίνεται η πρώτη προβολή της ταινίας του Κώστα Γαβρά «Ζ». Το θέμα της ταινίας είναι η δολοφονία και η συγκάλυψη της ενάντια του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγορίου Λαμπράκη. Βασισμένο στο βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού.
Γρηγόρης Λαμπράκης
Ο Γρηγόρης Λαμπράκης γεννήθηκε στις 3 Απριλίου του 1912. Σπούδασε ιατρική με εξειδίκευση στην γυναικολογία. Υπήρξε αθλητής με πανελλήνιες και βαλκανικές νίκες. Την εποχή της γερμανικής κατοχής είχε οργανώσει μαζί με άλλους αθλητές αγώνες και τα έσοδα διέθεσαν σε λαϊκά συσσίτια. Το 1961 γίνεται βουλευτής με το κόμμα της ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά). Στις 22 Μαΐου του 1963 στην Θεσσαλονίκη δέχεται επίθεση και απεβίωσε στις 27 Μαΐου του ίδιου χρόνου.
Η ταινία «Ζ»
Η ταινία ξεκινάει με το λόγο του υπουργού Γεωργίας , που παραλληλίζει τον περονόσπορο με τους σπόρους της ιδεολογίας των κομμουνιστών. Στην συνέχεια παρουσιάζεται η άφιξη του ιατρού- βουλευτή για την ομιλία του και η δολοφονική επίθεση. Από αυτό το σημείο ξεκινάει η συγκάλυψη της δολοφονικής επίθεσης. Επίσης αρχίζουν οι διαδηλώσεις για την μνήμη του υπουργού. Σε αυτό το σημείο της ταινίας υπάρχει ένα πλάνο, όπου οι διαδηλωτές καταφέρνουν να γράψουν μόνο το πρώτο γράμμα από την λέξη «Ζει». Ο τίτλος της ταινίας προκύπτει από την λέξη Ζει, που ήταν το σύνθημα των διαδηλωτών «Ζει, αυτός μας οδηγεί».
Στην συνέχεια, ο ανακριτής και ένας δημοσιογράφος με απαράμιλλο θάρρος ξετυλίγουν σιγά σιγά την υπόθεση. Όταν προσπαθούν να αποκαλύψουν ότι δεν ήταν ατύχημα αλλά δολοφονία δέχονται πιέσεις από τους δικαστικούς και κυβερνητικούς φορείς. Η δικογραφία σχηματίζεται όχι μόνο για τους δολοφόνους αλλά και για τους ηθικούς αυτουργούς. Οι ηθικοί αυτουργοί ήταν υψηλόβαθμα στελέχη της αστυνομίας και στρατιωτικών σωμάτων, όπου είχαν συσπειρώσει μια παρακρατική οργάνωση. Τα μέλη της παρακρατικής οργάνωσης ήταν πολίτες που εξαρτιόταν είτε άμεσα είτε έμμεσα από τους αξιωματικούς. Λίγο πριν το τέλος, βλέπουμε την κατάληξη των μαρτύρων και τις δικαστικές αποφάσεις. Η ταινία κλείνει με τις απαγορεύσεις της χούντας.
Ο Κώστας Γαβράς επιλεγεί η ταινία να είναι στην γαλλική γλώσσα, κάτι που έχει πυροδοτήσει πολλές επαναστάσεις. Η ταινία γυρίστηκε στην Αλγερία. Δεν γίνεται ούτε στο ελάχιστο υπαινιγμός στην Ελλάδα αλλά η ταινία έχει πολλά ελληνικά στοιχεία και αυτό φαίνεται κυρίως στην φωτογραφία της. Ο σκηνοθέτης κρατάει το μεσογειακό στοιχείο και φως.
Η ταινία είναι βασισμένη στο βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού, υπάρχουν στιγμιότυπα που είναι αυτούσια με τα πραγματικά γεγονότα και αλλά που έχουν διαστρεβλωθεί για ευνόητους λόγους. Ο κυρίως λόγος είναι ότι ο δημιουργός αποφάσισε να τη γυρίσει στα χρονιά της χούντας, με μόνο σκοπό να αφήσει στην μνήμη του ελληνικού λαού την συγκάλυψη της δολοφονίας από την παρακρατική οργάνωση που είχαν συσπειρώσει οι Αξιωματούχοι του Ελληνικού κράτους.
Το «Ζ» του Γαβρά απέσπασε Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας και μοντάζ. Στην ίδια κατηγορία πήρε και χρυσή σφαίρα. Ενώ στο φεστιβάλ Καννών πήρε βραβείο Αντρικού Ρόλου. Στην υποψηφιότητα της BAFTA διακρίθηκε για την ατμοσφαιρική μουσική ο Μίκης Θεοδωράκης.
Πρόκειται για μια εξαιρετική πολιτική ταινία του Κώστα Γαβρά που σηματοδοτεί το πολιτικό ντόμινο από την δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, την πτώση της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή, την απόφαση για παραίτηση της αντιπολίτευσης του Γεωργίου Παπανδρέου έως το απριλιανό πραξικόπημα.
Συντελεστές:
- Σκηνοθεσία:Κώστας Γαβράς
- Παραγωγή:Ζακ Περέν και Ahmed Rachedi
- Σενάριο:Χόρχε Σεμπρούν, Βασίλης Βασιλικός, Κώστας Γαβράς και Ben Barzman
Βασισμένο σε βιβλίο (Ζ) του Βασίλη Βασιλικού - Πρωταγωνιστές:
Ζαν Λουί Τρεντινιάν, Υβ Μοντάν, Ειρήνη Παππά, Ζακ Περέν, Σαρλ Ντενέρ, Φρανσουά Περιέ, Μπερνάρ Φρεσόν, Ζορζ Ζερέ, Pierre Dux, Μαγκαλί Νοέλ, Μαρσέλ Μποζουφί, Ρενάτο Σαλβατόρι, Ζιλιέν Γκιομάρ, Κλοτίλντ Ζοανό, Guy Mairesse, Hassan El-Hassani, Jean Bouise, José Artur, Sid Ahmed Agoumi, Ραούλ Κουτάρ, Georges Rouquier, Jean Dasté, Maurice Baquet, Gérard Darrieu, Gabriel Jabbour, Andrée Tainsy και Jean-Pierre α - Μουσική:Μίκης Θεοδωράκης
- Φωτογραφία:Ραούλ Κουτάρ
- Μοντάζ: Φρανσουάζ Μπονό
- Σκηνογραφία:Ζακ ντ’Οβιντιό
- Εταιρεία παραγωγής: Office National pour le Commerce et l’Industrie Cinématographique,Reggane Films,Valoria Films
- Διανομή:Valoria Films,Cinema V (Η.Π.Α.)
- Πρώτη προβολή:1969
- Κυκλοφορία:26 Φεβρουαρίου 1969
- Διάρκεια:127 λεπτό
- Προέλευση: Γαλλία, Αλγερία
- Γλώσσα:Γαλλικά
