O Στέλιος Καλαϊτζής από την πρώτη στιγμή που τον γνωρίζεις σου βγάζει μια ηρεμία και την αίσθηση ενός ατόμου βαθιά ισορροπημένου και καλλιεργημένου. Φέτος σκηνοθέτησε την παράσταση Brandon Teena θέλοντας να περάσει ένα ισχυρό μήνυμα.
Πότε μπήκε η υποκριτική στη ζωή σου;
Όλο έγινε πολύ ξαφνικά όταν ακόμη ήμουν πολύ μικρός στη Νάουσα. Πήγαινα γυμνάσιο. Ο πατέρας μου ασχολούνταν ερασιτεχνικά με το θέατρο, εγώ πάλι καμία σχέση. Ήρθε κάποια στιγμή ένας καθηγητής μου, και μου ζήτησε να μπω στη θεατρική ομάδα γιατί θεωρούσε ότι έχω σχετικές γνώσεις. Για αρκετά χρόνια ασχολήθηκα ερασιτεχνικά με το θέατρο στη Νάουσα. Όταν άρχισα να σκέφτομαι τον εαυτό μου στο μέλλον μπορούσα να με φανταστώ να ασχολούμαι με δύο μόνο πράγματα, το θέατρο και τη μουσική. Αποφάσισα να κατέβω στην Αθήνα και να το προσπαθήσω χωρίς να υπάρχει μέσα μου όλο αυτό το ρομαντικό του μεγάλου ονείρου. Έγινε κάπως μόνο του και ίσως το ότι έγινε τόσο σταδιακά να είναι και ο λόγος που έχω αυτή την τόσο καλή σχέση με την τέχνη.
Θυμάσαι την πρώτη φορά που ανέβηκες ως επαγγελματίας ηθοποιός στη σκηνή;
Ήταν στο Ρεξ, αμέσως μετά την αποφοίτησή μου από τη σχολή. Ήταν στην παράσταση «Μάνα κουράγιο» του Μπρέχτ σε σκηνοθεσία Τσιάνου. Ήταν για μένα πολύ σημαντική στιγμή.
Η σκηνοθεσία πως προέκυψε;
Η σκηνοθεσία ήρθε πολλά χρόνια μετά.Δεν ήταν κάτι που είχα στο μυαλό μου. Ήταν μια μουσική παράσταση, βασισμένη σε ένα έργο της Μαρίας Σκαφτουρα το «Καληνύχτα» το οποίο ανέβηκε σε μια μουσική σκηνή. Σύχναζα σε εκείνο το μαγαζί, μου το πρότεινε ο ιδιοκτήτης και κάπως έτσι ήρθε η πρώτη μου απόπειρα με τη σκηνοθεσία. Είδα πως είναι κάτι που με ενδιαφέρει. Βέβαια αν δεν είναι μια ιστορία που αντιπροσωπεύει το είναι και τις ιδέες μου δε μπορώ να το κάνω. Ηθοποιός είμαι, αυτή είναι η βάση μου. Για να αποφασίσω να σκηνοθετήσω κάτι πρέπει να νιώσω ότι έχω να πω κάτι.
Είπες ότι πρέπει να είναι κάτι που θα αντιπροσωπεύει τις ιδέες σου, ποιες είναι αυτές;Ποια είναι τα πιστεύω σου;
Πιστεύω, όσο περίεργο και αν ακούγεται, στον άνθρωπο. Δεν έχω εγκαταλείψει την ιδέα του ανθρώπου. Έχω ακόμη την ελπίδα ότι μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι, και θα κάνω ότι μπορώ για αυτό. Πιστεύω σε εμάς, πιστεύω ότι μπορούμε να αγαπήσουμε. Το βλέπω γύρω μου, υπάρχει αυτό. Και θεωρώ τους ανθρώπους που το κάνουν αυτό ήρωες. Επίσης θεωρώ βασικό να είμαστε τίμιοι και ευγνώμονες.Η ευγνωμοσύνη και η ευγένεια είναι μεγάλο πράγμα. Δε ξέρω αν εγώ το πετυχαίνω αλλά προσπαθώ.
Φέτος σκηνοθέτης την παράσταση Brandon Teena, πως έγινε η επιλογή αυτού του έργου;
Η επιλογή του συγκεκριμένου έργου δεν ήταν δική μου. Με πλησίασαν τα παιδιά που παίζουν στην παράσταση και μου ζήτησαν να διαβάσω το έργο και αν με ενδιαφέρει να το σκηνοθετήσω. Ο πρώτος και βασικός παράγοντας που με έκανε να πω το ναι ήταν τα ίδια τα παιδιά. Είδα πολλοί φωτεινούς ανθρώπους με όρεξη και θέληση. Ήταν κάτι που ίσως είχε αρχίσει να μου λείπει και θεώρησα ότι μπορώ να πάρω κι εγώ λίγο από αυτό το φως. Ο δεύτερος αλλά εξίσου βασικός παράγοντας ήταν η ίδια η ιστορία. Την θεωρώ μια πολύ ευλογημένη ιστορία, είναι κάτι που ζούμε καθημερινά. Είναι σκληρό αλλά έτσι είναι και η ζωή μας. Ο Brandon και ο κάθε Brandon είμαστε όλοι. Ήθελα να μείνουμε στη λογική του πόσο διαφορετικοί είμαστε όλοι μεταξύ μας.
Το μήνυμα της παράστασης είναι «Θέλω να είμαι εγώ»; Εσύ ποιος είσαι;
Το ποιος είμαι φαίνεται μέσα από τη δουλειά και τις επιλογές μου. Φαίνεται από τους χρόνους που αφιερώνω στον άνθρωπο. Το να είναι ο καθένας αυτό που θέλει να είναι πηγάζει από μέσα μας. Είναι η αφύπνιση του εγώ μας, είναι ωραίο να καταλάβουμε ποιοι πραγματικά είμαστε και να αρχίσουμε να δουλεύουμε πάνω σε αυτό.
Η ιστορία του Brandon μιλά για ένα θέμα που στη χώρα μας φοβόμαστε λίγο να αγγίξουμε.
Πιστεύω πως οι γενιές που έρχονται το έχουν ξεπεράσει αυτό. Ζούμε σίγουρα σε μια κοινωνία που δεν το δέχεται αλλά θεωρώ πως θα αλλάξει. Αυτό έχει γίνει εξαιτίας των συνθηκών που έζησαν οι προηγούμενες γενιές. Δεν υπήρχε η μόρφωση και η παιδεία που απαιτείται.Όταν βασιζόμαστε σε ιδέες όπως η πατρίδα και η θρησκεία, οι άνθρωποι εγκλωβίζονται με έναν τρόπο. Σιγά σιγά όμως τα μυαλά των ανθρώπων ανοίγουν. Βέβαια πάντα θα βλέπουμε τέτοιου είδους ακραίες συμπεριφορές αλλά κάποια στιγμή πρέπει να σταματήσουμε να φοβόμαστε το διαφορετικό. Ο φόβος γεννά βία, η βία φανατισμό και ο φανατισμός πρόβατα. Την άγνοια και τον φόβο θέλουμε να «νικήσουμε» μέσα από αυτό το έργο.
Πολλές φορές όμως ενώ ξέρουμε αρνούμαστε να δεχτούμε την αλήθεια.
Ναι γιατί δεν ξέρουμε τους εαυτούς μας. Αν γνωρίζαμε τους εαυτούς μας και μπορούσαμε να μας αντιμετωπίσουμε τότε θα μπορούσαμε εύκολα να αποδεχτούμε και τους άλλους. Όταν σταματήσουμε να βλέπουμε το διαφορετικό ως αρρώστια τότε θα μπορέσουμε να πάμε και ένα βήμα παρακάτω σαν κοινωνία.
Γιατί επέλεξες να μην παίζεις στην παράσταση;
Η αλήθεια είναι πως δεν το σκέφτηκα. Όταν ήρθαν τα παιδιά σε εμένα, θεώρησα πως δεν πρέπει να είμαι μέρος αυτού. Για τους περισσότερους ήταν η πρώτη τους δουλειά και για εμένα ήταν πολύ σημαντικό να μπορέσουν να αναπτύξουν μεταξύ τους, τους δικούς τους κώδικες. Από την άλλη επειδή έχω δοκιμάσει τον διπλό ρόλο (ηθοποιού-σκηνοθέτη) στο παρελθόν, δεν είναι και ότι πιο εύκολο. Το να είσαι και μέσα και έξω σε μια παράσταση θέλει μεγάλη εμπειρία και εμπειρία χρόνων, που δεν έχω. Δεν έπρεπε να αφήσω ούτε τα παιδιά να εκτεθούν και από την άλλη έπρεπε να δουλέψω και εγώ πολύ σκηνοθετικά ώστε να υπάρξει μια σωστή απόδοση της αλήθειας μας.
Αν ωστόσο επέλεγες να ενσαρκώσεις έναν ρόλο ποιος θα ήταν αυτός και γιατί;
Εντάξει αυτό είναι εύκολο, τον σερίφη. Έχει πολλά πράγματα να πει και να δώσει. Παίρνει τόσους ρόλους στην ιστορία. Στην αρχή, όταν είδα ώρα παιδιά πρώτη φορά είχα αυτή τη συζήτηση με τον Θεόφιλο Μανόλογλου, τον ηθοποιό που κάνει τον σερίφη. Μόλις τον είδα του είπα «εσύ προφανώς θα κάνεις τον σερίφη» εκείνος ήταν διστακτικός. Τον ρώτησα αν με εμπιστεύεται και μάλιστα του είπα ότι αυτός θα ήταν ο ρόλος που εγώ θα επέλεγα.
Ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίσατε με το συγκεκριμένο έργο;
Το ένα ήταν το πρακτικό κομμάτι με το χώρο και τις ώρες των προβών μας γιατί το Vault είναι ένας χώρος στον οποίο γίνονται πολλές παραστάσεις και πρέπει να είμαστε όλοι σε μια διαρκή συνεννόηση μεταξύ μας. Εγώ σκηνοθετικά και με τους συνεργάτες μας, νομίζω πως δυσκολευτήκαμε λίγο στο να δημιουργήσουμε σωστέ όλες τις ατμόσφαιρες και τις εικόνες που θέλαμε στον συγκεκριμένο χώρο. Η άλλη δυσκολία είχε να κάνει με το πώς θα μεταφέρουμε μια ταινία τέτοιου βεληνεκούς στο θεατρικό σανίδι. Έπρεπε να βρούμε έναν τρόπο να μη θυμίζει την ταινία αλλά να μην χάσει και την αλήθεια αυτού που πραγματικά είναι.
Πιστεύεις ότι το θέατρο έχει ακόμη τη δύναμη να περνά μηνύματα και να πλάθει, κατά κάποιο τρόπο, συνειδήσεις;
Ναι, αλλιώς γιατί να το κάνουμε; Αυτό όμως προϋποθέτει κάποιος να παρακολουθεί θέατρο. Το να δεις μια παράσταση δε θα σε βοηθήσει σε κάτι, μπορεί να σε επηρεάσει για μια με δυο μέρες, άντε μια εβδομάδα. Οι άνθρωποι όμως που βλέπουν συστηματικά θέατρο, αρχίζουν και αποκτούν άλλη συνείδηση, άλλες απόψεις και άλλες ιδέες.
Βλέπει ο κόσμος θέατρο;
Ναι βλέπει. Δεν νομίζω ότι είναι τυχαίο που υπάρχουν τόσες σκηνές στην Αθήνα ενώ η αγορά είναι τόσο μικρή. Για τη χώρα που είμαστε, υπάρχει πολύς κόσμος που παρακολουθεί θέατρο. Αποτελεί μια από τις εξόδους του κόσμου το θέατρο, και ίσως η κρίση να τους έφερε και πιο κοντά στις θεατρικές σκηνές.
Σε ενοχλεί να βλέπεις ανθρώπους άσχετους με τον χώρο της υποκριτικής να πειραματίζονται με αυτό;
Δεν με ενοχλεί. Αναλόγως που το κάνουν και γιατί το κάνουν. Δε με ενοχλεί να υπάρχουν ερασιτεχνικές ομάδες και να δοκιμάζουν πράγματα αλλά το να ανεβάζουν παραστάσεις με ανθρώπους που δεν έχουν τις γνώσεις και να κόβουν εισιτήρια, δε νομίζω πως ωφελεί κάποιον. Δε με ενοχλεί αλλά δεν το βρίσκω και απαραίτητο. Θεωρώ ότι υπάρχει κόσμος που εφόσον έχει αφιερώσει χρόνο από τη ζωή του στο να μάθει και να σπουδάσει πάνω σε αυτό πρέπει να του δοθεί και ο ανάλογος χώρος για να δείξει πράγματα. Θα ήταν καλό να σταματήσουμε να τα βλέπουμε όλα τόσο φιλοχρήματα.
Πως βλέπεις να εξελίσσεται ο κόσμος της υποκριτικής μέσα στο πέρασμα του χρόνου;
Σίγουρα τα δεδομένα αλλάζουν γιατί αλλάζουμε και εμείς, η καθημερινότητά μας. Στο σύγχρονο θέατρο υπάρχουν τα πάντα. Τα πάντα ξεκινάνε από τη γραφή. Δεν είναι κακό όμως αυτό. Αντίθετα αυτό δείχνει μια εξέλιξη, αν δεν υπήρχαν οι παλιοί δε θα βρισκόμασταν εμείς εδώ εμείς σήμερα. Παίζει πάντα ρόλο βέβαια και το έργο πάνω στο οποίο θα αποφασίσεις να δουλέψεις. Προσωπικά όταν επιλέγεις ένα κλασικό έργο, δεν μου αρέσει να κάνεις πειράματα πάνω του. Σε κάθε περίπτωση όμως η εξέλιξη του θεάτρου και της υποκριτικής έχει να κάνει με τον τρόπο που εξελισσόμαστε και σαν κοινωνία.
Θα δοκίμαζες να γράψεις ένα δικό σου έργο;
Έχω γράψει, αλλά δεν έχει ανέβει. Γράφω γενικά σενάρια για ταινίες μικρού μήκους. Δεν ξέρω όμως αν θα ανέβαζα ένα δικό μου έργο, νομίζω πως αν ήθελα θα το είχα κάνει. ‘Ισως δε μπήκα στη διαδικασία να το σκεφτώ περαιτέρω. Μη μου βάζεις τώρα ιδέες… Είμαι από τους ανθρώπους που αν έχω μια ιδέα θα την γράψω, τώρα αν αυτό θα γίνει ποίημα, ένα μικρό δρώμενο ή θα μείνει στο συρτάρι μου δεν ξέρω αλλά γενικά δε φοβάμαι να γράψω αυτά που σκέφτομαι και αυτά που αισθάνομαι.
Υπάρχει κάτι που να σε ενοχλεί στο χώρο του θεάτρου ή στον τρόπο που αυτό αντιμετωπίζεται;
Όχι, νομίζω αν υπήρχε κάτι που να με ενοχλούσε δεν θα το έκανα. Μπορεί να θεωρήσω κάτι αδιάφορο ή μη απαραίτητο αλλά δε θα αγγίξει την ψυχή μου ούτε θα επηρεάσει άσχημα την ψυχολογία μου. Δεν θεωρώ ότι υπάρχει καλό και κακό θέατρο. Υπάρχει θέατρο που σου κάνει κάτι και θέατρο που δε σου κάνει τίποτα. Τώρα συμπεριφορές που δε σου αρέσουν παντού θα αντιμετωπίσεις. Το μόνο που δεν με ενοχλεί αλλά με στεναχωρεί είναι το ότι δεν υπάρχει μια παιδεία στο να βλέπουμε θέατρο. Δεν πας στο θέατρο για να φας πατατάκια.. Δε ξέρουμε τι διαδικασία… Οι ηθοποιοί δεν είμαστε ούτε οι κλόουν, ούτε οι παλιάτσοι κανενός. Δε μπορείς ούτε να φωνάζεις, ούτε να γιουχάρεις κανέναν, αν δε σου αρέσει κάτι καλύτερα φύγε. Μας λείπει η βάση σαν κοινό.
Λένε πως οι καλλιτέχνες είναι περίεργοι άνθρωποι, οι δικές σου ιδιαιτερότητες ποιες είναι;
Πετάει το μυαλό μου. Μπορεί να τρέχουν στο μυαλό μου πάρα πολλά πράγματα ταυτόχρονα χωρίς να χάνω τη συγκέντρωσή μου. Η φαντασία μου είναι μεγάλη.. Ο εγωισμός που έχουμε, όλοι οι καλλιτέχνες, άλλοι καλό και άλλοι κακό εγωισμό. Θυμάμαι όταν ήμουν στη σχολή μου είπε κάποιος πως «αν δεν πιστεύεις πως θα γίνεις ο καλύτερος άστο, κάνε κάτι άλλο». Πρέπει να πιστεύεις στον εαυτό σου, και αυτό από μόνο του σε κάνει να έχεις ιδιαιτερότητες.
Δείχνεις ένα άτομο πολύ ισορροπημένο και ήρεμο, που τα έχει βρει πλήρως με τον εαυτό του, τι είναι αυτό που μπορεί να σε βγάλει από αυτή την ηρεμία;
Ήρεμος είμαι και ισορροπημένος μπορεί να είμαι πια. Δεν ήμουν έτσι πάντα. Έχω κάνει πολύ δουλειά με τον εαυτό μου. Νομίζω πλέον δε μπορεί να με βγάλει από τα ρούχα μου. Κάποιες φορές το κάνω ψεύτικα κυρίως για να δείξω ότι μπορώ. Στις πρόβες το έκανα δυο φορές στα παιδιά για να ηρεμήσουν κάπως τα πνεύματα, να μαζευτούν… Πλέον δεν αφήνω τίποτα να μου χαλάσει τη ζαχαρένια. Τα πράγματα γίνονται, τα βιώνουμε και προχωράμε παρακάτω.
Δύσκολο είναι αυτό
Ναι είναι δύσκολο. Αυτό νομίζω έγινε από τη στιγμή που έχασα τον παππού μου. Θυμάμαι μια από τις τελευταίες κουβέντες που είχαμε κάνει και μου είχε πει πως η ζωή είναι πολύ μικρή για να αναλώνεσαι σε τέτοιες καταστάσεις, πρέπει πρώτα να είσαι καλά για εσένα και μετά για τους άλλους.
Υπήρχαν στιγμές που να σκέφτηκες να αφήσεις τελείως το θέατρο;
Ναι, το έκανα μάλιστα πριν τέσσερα χρόνια πριν.
Τι ήταν αυτό που σε οδήγησε τότε σε αυτή την απόφαση;
Κουράστηκα. Κουράστηκα να παιδεύομαι χωρίς αποτέλεσμα. Αναγκαζόμασταν και αναγκαζόμαστε να κάνουμε πράγματα που δεν είναι κοντά σε αυτό που πρεσβεύουμε. Πήρα λοιπόν την απόφαση να φύγω για έναν χρόνο. Εκείνο το χρόνο είναι που έκανα και όλη τη δουλειά με τον εαυτό μου.
Και πως αποφάσισες να επιστρέψεις;
Αφού βρήκα τη γαλήνη και την ηρεμία μέσα μου γύρισα. Δεν με έφερε κάτι άλλο, μόνος μου ήρθα πίσω.
Τι σημαίνει πραγματικά τέχνη για εσένα;
Η τέχνη είναι μια ιδέα τεράστια, είναι η αντανάκλαση των ψυχών μας απέναντι σε εμάς πρώτα και μετά στους συνανθρώπους μας. Είναι κάτι που πρέπει να μοιράζεται απλόχερα και ελεύθερα. Να μπορεί ο καθένας να μπει μέσα σε αυτή και να ταξιδέψει.
Τι άλλο ετοιμάζεις αυτή την περίοδο;
Αυτή την περίοδο ξεκίνησαν οι παραστάσεις του «Χορεύοντας στο σκοτάδι» που ανεβαίνει επίσης στο Vault σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Καρατζιά, είμαι στην θεατρική παράσταση «Άνθρωπος Ελέφαντας» επίσης στο Vault και συμμετέχω και σε μια τηλεοπτική σειρά της ΕΡΤ, τη «Ζωή εν Τάφω» και ετοιμάζω μερικά ακόμη πράγματα που θα έρθουν σιγά σιγά.
Πληροφορίες για την παράσταση μπορείτε να βρείτε στους ακόλουθους συνδέσμους BRANDON TEENA kai @Brandon_Teena
